Αναγνωρίζοντας τις προκλήσεις
Σε αυτή την ενότητα, εξετάζουμε μερικές από τις πιο σημαντικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι άνδρες, συχνά σιωπηλά. Στόχος μας είναι να ρίξουμε φως σε αυτές τις εμπειρίες, τεκμηριώνοντάς τες με πραγματικά δεδομένα, κάνοντας έτσι το πρώτο βήμα για την κατανόηση και την αναζήτηση υποστήριξης.
Πληθυσμός Φυλακών & Αστεγία
Αν και ο εγκλεισμός και η αστεγία στην Ελλάδα αφορούν και τα δύο φύλα, τα στατιστικά στοιχεία αναδεικνύουν μια δραματική διάσταση φύλου, με τον ανδρικό πληθυσμό να πλήττεται δυσανάλογα. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat (2023), οι άνδρες αποτελούν το 97% του πληθυσμού των φυλακών, ενώ βάσει των απογραφών πεδίου από ΜΚΟ όπως η «ΚΛΙΜΑΚΑ» και η «PRAKSIS», περίπου 8 στους 10 άστεγους είναι άνδρες. Η συντριπτική αυτή υπερεκπροσώπηση υπογραμμίζει πως οι άνδρες βιώνουν με πολύ μεγαλύτερη συχνότητα αυτές τις ακραίες μορφές κοινωνικού αποκλεισμού.
Καταχρήσεις & εθισμοί
Στην Ελλάδα, η εικόνα των καταχρήσεων και των εθισμών είναι κατά κύριο λόγο ανδρική υπόθεση. Στην κατανάλωση αλκοόλ, 1 στους 4 άνδρες επιδίδεται σε βαριά επεισοδιακή κατανάλωση, ποσοστό υπερδιπλάσιο από αυτό των γυναικών, ενώ στη χρήση κάνναβης η ψαλίδα ανοίγει ακόμη περισσότερο, καθώς 1 στους 6 νεαρούς άνδρες έχει κάνει πρόσφατη χρήση. Αυτή η τάση κορυφώνεται στα αιτήματα για βοήθεια, όπου οι άνδρες αποτελούν το συντριπτικό 84% των ατόμων σε θεραπεία για οπιοειδή, ενώ 9 στους 10 που αναζητούν υποστήριξη για τον εθισμό στον τζόγο είναι άνδρες.
(ΕΚΤΕΠΝ, 2024)
Άτυπα συμπτώματα κατάθλιψης
Οι άνδρες τείνουν να εκδηλώνουν την κατάθλιψη διαφορετικά από τις γυναίκες, εκφράζοντάς την συχνά έμμεσα μέσα από «συμπεριφορές εκτόνωσης» όπως η επιθετικότητα, οι ριψοκίνδυνες συμπεριφορές και η κατάχρηση ουσιών, αντί να μιλούν ανοιχτά γι’ αυτή. Εξαιτίας αυτού, τα παραδοσιακά διαγνωστικά εργαλεία καταγράφουν χαμηλότερα ποσοστά κατάθλιψης στον ανδρικό πληθυσμό, ένα εύρημα που αποτυπώνεται και στα επίσημα στοιχεία. Σύμφωνα με την έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ (2019), οι άνδρες στην Ελλάδα αντιστοιχούν μόλις στο 30% των αναφερόμενων περιστατικών κατάθλιψης, σε αντίθεση με τις γυναίκες που αποτελούν το 70%.
Αυτή η στατιστική ασυνέπεια έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τα πολύ υψηλότερα ποσοστά αυτοκτονιών στους άνδρες. Ωστόσο, όταν χρησιμοποιούνται εξειδικευμένες κλίμακες μέτρησης της ανδρικής κατάθλιψης, τα ποσοστά που ανιχνεύονται είναι σημαντικά υψηλότερα, αποκαλύπτοντας την πραγματική, αλλά συχνά κρυμμένη, έκταση του προβλήματος.
Η επίθεση στην αρρενωπότητα
Οποιαδήποτε προσέγγιση επιτίθεται ή παθολογεί την αρρενωπότητα στο σύνολό της, δεν είναι βοηθητική και συχνά είναι αντιθεραπευτική. Για έναν άνδρα, η αίσθηση του ανδρισμού είναι συνυφασμένη με την ταυτότητά του. Όταν ο θεραπευτικός χώρος γίνεται ένα μέρος όπου αυτή η ταυτότητα κρίνεται ως «τοξική» ή προβληματική, ο άνδρας αισθάνεται ότι δέχεται προσωπική επίθεση, υιοθετεί αμυντική στάση και αποσύρεται, επιβεβαιώνοντας τον φόβο του ότι η ευαλωτότητα οδηγεί στην επίκριση. Ο στόχος της σύγχρονης ανδρικής ψυχολογίας δεν είναι η απόρριψη της αρρενωπότητας, αλλά η διεύρυνσή της – η δημιουργία δηλαδή ενός πιο ευέλικτου και υγιούς μοντέλου, όπου η αναζήτηση βοήθειας και η συναισθηματική έκφραση δεν θεωρούνται αδυναμία, αλλά αναπόσπαστο κομμάτι μιας ολοκληρωμένης ανδρικής ταυτότητας.
Οι περιορισμοί της θεραπευτικής διαδικασίας
Πώς η ίδια η θεραπεία μπορεί να γίνει εμπόδιο; Ας αναγνωρίσουμε τα «τυφλά σημεία» της απέναντι στον άνδρα.
